นั่นเองที่เป็นจุดพลิกผันให้เขาต้องมาใช้ชีวิตอยู่ที่อำเภออุ้มผาง จังหวัดตาก ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน 2534 เป็นต้นมา

หากพูดถึงอำเภออุ้มผาง คนส่วนใหญ่อาจนึกถึงน้ำตกทีลอซูอันสวยงาม แต่ความจริงที่นี่ซับซ้อนกว่าที่คิด ตั้งแต่ภูมิประเทศจนถึงผู้คน ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายเลยที่หมอไร้ประสบการณ์คนหนึ่งจะผ่านไปได้

หมอตุ่ยจำได้ดีว่า สมัยนั้นเวลาวันเดียวไม่สามารถเดินทางมาถึงที่นี่ได้ ต้องพักกลางทางก่อน แถมพอไปถึงก็เงียบกริบ ถึงขั้นที่หมอรุ่นพี่บอกว่า ‘เงียบจนได้ยินเสียงหญ้างอกเลย’

“ตอนนั้นก็ตั้งใจอยู่ที่นี่แค่ปีเดียว เพราะว่ามันไกลมาก ตอนแรกที่ไปถึงก็รู้สึกว่า ทำไมถึงสกปรกจังเลย มีน้ำหมากเต็มไปหมด ไฟก็ติดๆ ดับๆ เพราะโรงพยาบาลปั่นไฟใช้เอง ไม่มีไฟข้างนอก พอทุ่มหนึ่งก็เลยเงียบมาก ส่วนทีวีก็มีเครื่องเก่าๆ อยู่เครื่องหนึ่ง กับจานดาวเทียม C-Band จานใหญ่ๆ แล้วก็ส่งมาให้ดู 2 ช่องคือ ช่อง 5 กับช่อง 7 แต่อย่าเรียกว่าดูเลย เรียกว่าฟังดีกว่า เพราะภาพเป็นเม็ดหมดเลย หน้าตาพระเอกกับผู้ร้ายเหมือนกันหมดแยกไม่ออก”

กล่าวง่ายๆ ก็คือเป็นโรงพยาบาลที่ปราศจากความพร้อมทุกประการ แต่ที่น่าหนักใจสุดคือ คนไข้ เพราะประชากรที่นี่กว่า 60 เปอร์เซ็นต์เป็นชาวกะเหรี่ยง ซึ่งมีวัฒนธรรมและความเชื่อเป็นของตัวเอง หลายคนต่อให้อยู่ใกล้โรงพยาบาลแค่สิบกว่ากิโลเมตร แต่ก็ไม่อยากมาหาหมอ ซึ่งเขาก็ต้องเรียนรู้ และค่อยๆ ปรับตัว กระทั่งผ่านความเงียบไปได้ 3 เดือนก็เริ่มรู้สึกคุ้นชิน

“คนกะเหรี่ยงเขาชอบอยู่บนเขาสูง อยู่ในป่า อยู่กันแบบนี้มาเป็นร้อยปีแล้ว ก่อนจะมีการขีดเส้นประเทศ ทำให้คนกะเหรี่ยงถูกแบ่งเป็น 2 ฟาก ฟากหนึ่งในประเทศไทย อีกฟากอยู่ฝั่งเมียนมา ซึ่งพอเขาอยู่ในป่าก็จะเจอโรคเยอะแยะไปหมดเลย อันแรกคือ มาลาเรีย เพราะยุงก้นปล่องเยอะมาก เสียชีวิตกันเต็มไปหมด อีกอย่างคือ พออยู่ไกลก็ต้องมีหมอตำแย ต้องคลอดลูกเอง ซึ่งพอคลอดกันเองก็ตายเยอะ เหมือนแม่นาคพระโขนงเลย ที่สำคัญคือ เขาไม่ยอมให้เราจับท้องด้วย เขาเชื่อว่า ถ้าลูกตัวโตจะคลอดยาก อาจตายทั้งแม่และลูก จึงพยายามกินให้น้อย ลูกจะได้ตัวเล็กๆ คลอดง่ายๆ ด้วยสภาพแบบนี้ทำให้ คนสมัยก่อนเลยมีลูกสิบกว่าคน เพราะเดี๋ยวก็ตาย เดี๋ยวก็เป็นไข้ สุดท้ายก็เหลือ 2-3 คน”

แม้จะไม่ตั้งใจปักหลักอยู่ที่นี่ แต่พอได้เห็นสภาพของชาวบ้านบวกกับความรับผิดชอบที่มีในฐานะแพทย์ หมอตุ่ยจึงอยากช่วยเหลือทุกคนอย่างดีที่สุด

ระหว่างนั้นเขาก็พยายามเรียนรู้ถึงวิถีชีวิตที่แตกต่างของผู้คน เช่นบางครั้งพ่อแม่พาลูกมาหาหมอ พอเจาะเลือดดูก็รู้เลยว่าเป็นมาลาเรีย แต่ผู้ปกครองกลับไม่ยอมให้รักษา อยากเอาลูกไปทำผีก่อน ซึ่งหมอตุ่ยก็ไม่ได้ห้าม ยินดีให้ทำในโรงพยาบาลด้วยซ้ำ เพราะเข้าใจดีว่า นี่คือที่พึ่งพิงทางใจของพวกเขา

เช่นเดียวกับเรื่องการผดุงครรภ์ ซึ่งเขาพยายามคุยกับบรรดาหมอตำแยที่กระจายอยู่เต็มไปหมด เน้นย้ำเรื่องความสะอาดของเครื่องไม้เครื่องมือ เช่นเวลาตัดสายสะดือก็ต้องใช้มีดที่สะอาด ไม่ขึ้นสนิม เด็กจะได้ไม่ติดเชื้อแล้วต้องส่งตัวมารักษาที่โรงพยาบาล รวมถึงส่งเสริมให้แม่เด็กบำรุงร่างกายตัวเองให้เด็กตัวโตขึ้น โดยเน้นว่าแทนที่จะคลอดหลายครั้งแต่ไม่มีคุณภาพ สู้คลอดน้อยๆ แต่ปลอดภัยดีกว่า

ที่สำคัญ เขายังพยายามหาความรู้เพิ่มเติม ให้สามารถรักษาคนไข้ได้มีประสิทธิภาพ แม้จะอยู่ในสภาวะขาดแคลนก็ตาม เช่น บางครั้งหมอตุ่ยต้องต่อสายไปถึงรุ่นพี่ที่โรงพยาบาล เพื่อสอบถามวิธีผ่าตัด เนื่องจากตัวเองเป็นแพทย์จบใหม่ ประสบการณ์ยังมีไม่มากพอ

“โรงพยาบาลเราอยู่ค่อนข้างไกล ถ้าจะส่งคนไข้ไปโรงพยาบาลแม่สอดต้องใช้เวลา 4 ชั่วโมง ฉะนั้นไม่ว่าโรคอะไรที่ตายภายใน 4 ชั่วโมงต้องทำหมดอยู่แล้ว ซึ่งตอนนั้น ผ่าตัดผมก็ไม่เก่ง ทีมงานก็ไม่พร้อม เครื่องไม้เครื่องมือก็ไม่มี ทำให้เราต้องผ่าตัดแบบประยุกต์บ้าง อย่างผมผ่าตัดคลอด ผมจะเรียกสามีคนไข้มาเลย ‘ผ่ากับหมอที่นี่ แม่มีโอกาสตาย 50 ลูก 50 แต่ถ้าส่งไปแม่สอด ลูกตาย 100 แม่รอด 60-70’ ชาวบ้านบอกแล้วแต่หมอ ตอนผ่า ผมก็ตื่นเต้นนะ เพราะผมไม่ใช่ศัลยแพทย์ ไม่ใช่สูติแพทย์

“แล้วคนไข้แต่ละคนก็ไม่เหมือนกันสักราย ผมไม่รู้ว่าต้องเจออะไรบ้าง บางครั้งก็กางตำราผ่าเลย หรือบางครั้งก็ต้องโทรศัพท์ปรึกษา ยุคก่อนยังไม่มีโทรศัพท์มือถือนะ มีแต่โทรศัพท์บ้านไร้สาย ผมก็ไปรีบหามาใช้เลย เวลาเจอเคสฉุกเฉิน จะได้โทรเลย เพื่อทำให้คนไข้ที่เราดูแลมีโอกาสรอดมากที่สุด”

สำหรับหมอตุ่ยแล้ว หัวใจสำคัญของการทำงานในพื้นที่ คือความจริงใจที่อยากช่วยเหลือ 

หลายครั้งที่เขาต้องบุกป่าฝ่าดง นั่งเกวียนไปหาชาวบ้านในพื้นที่ห่างไกล หรือแม้แต่ข้ามฝั่งไปช่วยรักษาชาวบ้านกะเหรี่ยงในเขตเมียนมา พร้อมค่อยๆ เปลี่ยนแปลงความคิดของชาวบ้านให้หันมาเชื่อมั่นในหมอ แม้จะทำได้บ้าง ไม่ได้บ้าง แต่ก็ยังดีกว่าไม่ทำอะไรเลย

หลังประจำอยู่ที่โรงพยาบาลอุ้มผางได้ครบปี หมอตุ่ยวางแผนจะกลับไปเรียนต่อเฉพาะทางด้านศัลยศาสตร์ จากนั้นก็ไปประจำอยู่ในโรงพยาบาลแถวบ้าน 

แต่พอดีแพทย์รุ่นพี่ที่อยู่มาก่อนขอกลับไปเรียนต่อ และหากเขาย้ายไปตอนนั้นก็จะเหลือแต่แพทย์ใช้ทุนรุ่นใหม่ที่ยังไม่มีประสบการณ์ วัฏจักรเดิมๆ ก็จะวนเวียนเช่นนี้เรื่อยไป หมอตุ่ยจึงตัดสินใจอยู่ต่ออีกปี พร้อมกับหน้าที่ใหม่คือ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลอุ้มผาง ตั้งแต่วันที่ 19 พฤษภาคม 2535 เพื่อเป็นพี่เลี้ยงให้ทีมงานแล้วปีถัดมาค่อยย้ายไปก็ได้

ทว่าพอถึงเวลาจริงๆ แผนการที่วางไว้ก็ไม่เป็นไปอย่างที่คิด

“ตอนนั้นขอทุนอะไรเรียบร้อยแล้ว แต่สมัยก่อนไม่มีอินเทอร์เน็ต ต้องไปสมัครสอบด้วยตัวเอง แล้วการเดินทางก็ลำบากมาก พอถึงเดือนสิงหาคมที่ต้องไปสมัคร ผมดันลืม พอนึกขึ้นมาได้ อ้าว ตายแล้ว มันหมดเขตไปแล้วนี่ ก็เลยไม่ได้สมัคร ก็เลยอยู่ยาวเลย คือไม่ได้รู้สึกว่าอยากอยู่ต่อหรือไม่อยากจากไปนะ แต่มันมีงานที่ต้องทำมากกว่า ก็เลยทำมาเรื่อยๆ”

และนับตั้งแต่วันนั้น เขาก็ไม่เคยย้ายจากอำเภออุ้มผางไปอยู่ที่อื่นอีกเลย