หลายๆ เรื่องจากปากของคนที่ใช้ชีวิตกับคลองนั้นน่าสนใจ ช่วยเปิดมุมมองของคุ้งและทีมงาน อย่างที่ไม่เคยรับรู้มาก่อน อย่างเช่นเรื่อง กลิ่นของน้ำจืด

“วันแรกที่ผมลงพายเรือสำรวจคลองบางประทุน มีพี่คนหนึ่งถามผมว่า เคยได้กลิ่นน้ำจืดไหม แกบอกว่าน้ำจืดที่มันสะอาดๆ ในช่วงหน้าหนาวมันจะมีกลิ่นเฉพาะตัว และจะมีกลิ่นดอกไม้ริมคลองร่วงลงแล้วมันไหลมาตามน้ำ วันแรกที่แกมาเจอชุมชนนี้ แกรู้เลยว่าชีวิตแกต้องอยู่ริมน้ำ ต้องตายริมน้ำ พี่คนนี้ทำให้ผมเห็นคุณค่าของคลองในมิติที่เป็นส่วนหนึ่งของชีวิต จิตวิญญาณของแกผูกพันกับน้ำ”

ยิ่งออกสำรวจ พวกเขาได้พบเจอเรื่องราวและผู้คนน่าสนใจมากมาย ให้หยิบนำมาเล่าต่อในเพจ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของ อาแอ๊ว-สัมพันธ์ มีบรรจง ปราชญ์ชาวบ้านคลองบางประทุน ที่สั่งให้ลูกหลานห้ามขายพื้นที่สวนโดยเด็ดขาดแม้ว่าตนเองจะจากไปแล้ว

อาแอ๊วยังให้ความรู้อีกว่าคลองคือแหล่งรวมอาหาร หน้าน้ำก็มีปลา เวลาน้ำลงก็มีกุ้ง ชาวบ้านจะใช้วิธี ‘มัวกุ้ง’ โดยลงไปช่วยกันย่ำเท้าอยู่ในน้ำจนตะกอนโคลนลอยขึ้น ทำให้กุ้งขาดออกซิเจนแล้วโผล่ขึ้นมาให้จับง่ายๆ ซึ่งเป็นภูมิปัญญาของคนโบราณ

หรือ ลุงสมจิตร จุลมานะ เจ้าของสวนอนุรักษ์ส้มบางมด เล่าให้ฟังว่าในอดีตสองฝั่งคลองบางมดเต็มไปด้วยสวนส้ม ส้มบางมดขึ้นชื่อเรื่องความอร่อยเพราะมีรสจัด ซึ่งปัจจัยสำคัญมาจากการที่ดินและน้ำมีแร่ธาตุจากน้ำทะเลที่ขึ้นลงหมุนเวียนเป็นวัฏจักรมาตามคลอง

สิ่งเหล่านี้นำมาเล่าต่อได้ไม่รู้จบ ซึ่งถ้าไม่มีการคุยและเก็บข้อมูลเอาไว้ ภูมิปัญญาอันทรงคุณค่าก็จะเลือนหายไปพร้อมกับคนยุคก่อน

“ผมเคยสรุปว่า คลองมีคุณค่าสำคัญๆ ต่อเราอยู่ 4 ด้าน อย่างแรก คลองเป็นพื้นที่รับน้ำสำหรับเมือง เนื่องจากกรุงเทพฯ มีภูมิสัณฐานแบบปากแม่น้ำ ถ้าไม่มีคลอง น้ำจะท่วมง่ายมาก แต่เราก็ต้องเรียนรู้การอยู่กับน้ำขึ้น-น้ำลงตามธรรมชาติ อีกอันหนึ่งคือริมคลองมักจะมีสวน มีต้นไม้ เป็นการช่วยเพิ่มพื้นที่สีเขียวให้แก่เมือง

“นอกจากนี้ คลองยังทำให้เกิดความผูกพันทางสังคม คนสมัยก่อนพายเรือไปเจอกัน พายเรือข้ามฟากเอากล้วยไปให้ อีกฝั่งก็ทำกล้วยบวชชีกลับมาให้ ชาวบางประทุนเขาถึงมีคำว่า ‘สายคลองเชื่อมเหมือนดั่งพี่น้องกัน’ แต่เมืองที่เราอยู่ทุกวันนี้มีแต่ถนนที่รถวิ่งจอแจตัดผ่าน ความสัมพันธ์ของคนต่อคนมันเปลี่ยนไป ผมรู้สึกว่าสิ่งเหล่านี้คือต้นทุนที่สำคัญสำหรับอนาคต ในขณะที่เรากำลังจะไปเศรษฐกิจสร้างสรรค์แล้ว แต่ทุนเหล่านี้มันกำลังหายไปเรื่อยๆ”