ผลปรากฏว่ามีเด็กส่งจดหมายขอรับสมุดมากถึง 1,100 คน แต่ที่น่าสนใจยิ่งกว่าคือ มีเด็กบางคนส่งบันทึกกลับมายังสำนักพิมพ์ เพื่อให้รู้ถึงพัฒนาการการเขียน

คนแรกคือเด็กหญิงวัย 7 ขวบ ซายูริ ซากาโมโตะ

ซายูริ เป็นเด็กที่มีมุมมองไม่เหมือนใคร เช่น เธอมักบอกว่า ตัวเองไม่ใช่ลูกครึ่ง เพราะครึ่งคือการแบ่งออกจากกันเป็นสองซีก แต่เธอไม่ได้แบ่งออก เธอเกิดจากการผสมกัน ซายูริจึงเป็นลูกผสมระหว่างแม่ที่เป็นคนไทยและพ่อที่เป็นชาวญี่ปุ่น

อาจารย์มกุฏสนใจเด็กคนนี้มากจึงขอให้คุณแม่ของเธอพามาพบที่สำนักพิมพ์ผีเสื้อ แล้วจึงสัมผัสได้ถึงการเป็นเด็กไม่ธรรมดาของซายูริ

“ซายูริเขียนได้อย่างแปลกประหลาด ทำให้ผมทึ่ง ผมเห็นความฉลาด เห็นการงอกงามของเด็กคนนี้ที่อยู่ในสมุดบันทึก และทำให้ผมรู้ว่า หากเราใช้สมุดบันทึกเป็นเครื่องมือส่งเสริมการเรียนรู้ของเด็ก เราจะได้ความรู้ที่ประหลาดมหัศจรรย์ตามความชอบความต้องการของเด็กแต่ละคน ไม่เพียงเท่านั้น เด็กจะเริ่มอ่านหนังสือไปอย่างไม่รู้ตัว เพราะเมื่อไม่มีอะไรจะเขียนก็เริ่มอยากรู้ อยากแสวงหาความรู้ ถ้าคนเราต้องการความรู้ก็จะค้นหา และแหล่งที่มีความรู้รวมกันอยู่มากที่สุดก็คือหนังสือ คือห้องสมุด ที่สำคัญยิ่งกว่าคือ เขาจะคิดก่อนเขียน เพราะฉะนั้นจึงเท่ากับเราใช้สมุดเล่มเดียว แต่ได้ทักษะ 3 อย่างพร้อมกัน คือ เขียน คิด และอ่าน เราใช้คำว่า ‘สมุดบันทึกคือเครื่องมือค้นหาอัจฉริยภาพของเด็ก’ ที่ได้ผลที่สุด ราคาถูกที่สุด และรวดเร็วที่สุด”

หลังจากนั้น อาจารย์มกุฏจึงนำบันทึกชีวิตประจำวันสั้นๆ ของเด็กหญิงมาถ่ายทอดเป็นเล่ม กลายเป็นหนังสือบันทึกส่วนตัวซายูริ ผู้อ่านตอบรับอย่างดี เพราะแม้จะเป็นฝีมือของเด็กตัวเล็กๆ แต่ข้อความก็เปี่ยมด้วยความคิดอันลึกซึ้ง บางเรื่องเป็นสิ่งที่คาดไม่ถึง และสะท้อนถึงความเป็นจริงในสังคมได้

เมื่อเริ่มก้าวแรกสำเร็จ สำนักพิมพ์ผีเสื้อเด็กๆ ก็ได้ต้อนรับสมาชิกใหม่อย่างต่อเนื่อง เช่น ตินติน-ติณณา ตริยานนท์ เจ้าของหนังสือ ‘โลกดวงนี้ก็เป็นของหนอนด้วย’ ‘อยากให้ทุกสิ่งในโลกนี้มีชีวิต’ และ ‘กราบพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๙’ รวมทั้งวาดภาพประกอบหนังสือเรื่อง ‘หอยทาก ผู้ค้นพบประโยชน์แห่งความเชื่องช้าของตน’, ในใจ เม็ทซกะ นักเขียน นักแปลเรื่อง ‘บิลลี่กับมนุษย์จิ๋ว’ ของโรอัลด์ ดาห์ล กับ ‘หนังสือภาพบันทึกของแอนน์ แฟร้งค์’ ผู้เขียน ‘ความในใจ’ กับ ‘นางฟ้าตกสวรรค์กับไอศกรีมฉี่หิ่งห้อยฯ’, ปริม-ศุภาพิชญ์ พรอำนวยผล นับเป็นกวีเด็กผู้มีผลงานตั้งแต่อายุ 10 ขวบในหนังสือ ‘ดวงตาหิ่งห้อย’ , ยูโตะ ฟุคะยะ ถ่ายทอดประสบการณ์ชีวิตสมัยเป็นเณรน้อย ด้วยมุมมองของแมววัด, ขวัญข้าว ไกรสรพงศ์พันธุ์ วาดภาพประกอบหนังสือกล่องงี่เง่า, สิรภพ พรอำนวยผล หรือนักเขียนผีเสื้อเด็กๆ หมายเลข 13 แต่ละคนล้วนมีฝีไม้ลายมือที่ไม่ธรรมดาเลย การันตีได้จากรางวัลที่สถาบันต่างๆ มอบให้

“เด็กพวกนี้คือ เด็กที่งอกงามขึ้นไปอย่างรวดเร็วและไม่ต้องผ่านกระบวนการตามขั้นตอน เพราะแต่ละคนฉลาดเอง มีวิธีคิดของเขาเอง และอาจมีวิธีเขียนของเขาเองก็ได้ เพราะฉะนั้นการที่ผู้ใหญ่พยายามนำทฤษฎีไปครอบเขา ว่าต้องเริ่มอย่างนี้ ต้องดำเนินเรื่องแบบนี้ ต้องจบอย่างนี้นะ ในที่สุด เด็กก็พยายามทำตามครูสอนหมดเพราะครูเก่งครูน่าเชื่อถือ แต่ไม่มีใครเด่นออกมาเลย แต่เราไม่สอนด้วยวิธีนั้น เราปล่อยให้เด็กคิดและเขียนอย่างอิสระ อยากทำอะไรก็ได้ แล้วคอยสังเกตเขา คอยดูความคิดที่เขาคิดเองและแปลกออกไป เขาจะแสดงผลงานออกมาเองได้โดดเด่นอย่างน่าทึ่ง

“ตัวอย่าง ยูโตะ อยู่ขอนแก่น เดิมทีก่อนมาเจอผม เขาสอบตกภาษาไทย แต่ตอนนี้เขาเขียนหนังสือได้รางวัลเต็มไปหมด มากถึงสามสี่รางวัล หรือบางคนเป็นกวีตั้งแต่ 7 ขวบ พอ 10 ขวบ ก็มีหนังสือกวีนิพนธ์ของตัวเองแล้ว หรืออีกคนหนึ่งเป็นนักพับกระดาษ พ่อแม่อยากให้เข้าร่วมการเขียนบันทึก เราก็ส่งสมุดให้ แต่ปรากฏว่า สิ่งที่เขาบันทึกไม่ใช่เรื่องราว ไม่ใช่รูปวาด แต่เป็นวิธีพับกระดาษที่เขาพยายามทำให้เหมือนหนังสือของญี่ปุ่น ผมจึงบอกว่าอย่าไปลอกคนอื่น คิดเองทำเองดีกว่า และในที่สุดเราก็มีต้นฉบับพร้อมจะพิมพ์ เป็นวิธีพับกระดาษแบบไทยที่เขาคิดขึ้นเอง”

วิธีการนี้นอกจากจะดึงพลังสร้างสรรค์ออกมาอย่างเต็มที่แล้ว ยังช่วยให้เด็กๆ เห็นเส้นทางในอนาคตของตัวเอง ไม่เพียงเท่านั้น ผลงานที่ออกมายังถือเป็นสินทรัพย์ทางปัญญาที่พวกเขาใช้เก็บเกี่ยวผลประโยชน์ไปได้ตลอดทั้งชีวิตด้วย

ที่สำคัญหนังสือเหล่านี้ยังเหมาะแก่คนทุกเพศทุกวัย เพราะหากผู้ใหญ่อ่าน นอกจากจะได้รื้อฟื้นความทรงจำอันบริสุทธิ์ในชีวิตแล้ว ยังเป็นโอกาสอันดีที่จะเข้าใจและเรียนรู้วิธีคิดของเด็ก เพื่อจะได้อยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสุข ไม่เกิดความขัดแย้งระหว่างวัย

“ต่อไปเมื่อคุณเป็นพ่อแม่ ถ้าคุณไม่เข้าใจสิ่งเหล่านี้คุณก็อาจจะเลี้ยงลูกผิดหมด เพราะคุณลืมวัยเยาว์ของคุณไปแล้ว เมื่อคุณลืม คุณจะปลูกฝังเด็กในฐานะที่คุณเป็นผู้ใหญ่ซึ่งมักจะผิด เด็กยังไม่โตเลย แต่เราไปปลูกฝังเขาให้เป็นผู้ใหญ่แบบที่เราคิดเสียแล้ว เช่น ให้เรียนพิเศษเป็นบ้าตั้งแต่อยู่ชั้นอนุบาล ป.หนึ่ง โชคดีที่ผมไม่ลืมสิ่งเหล่านี้ ผมจึงเล่นกับเด็กได้ ผมรู้ว่าเขาต้องการอะไร เขาจะพูดคำหยาบกับผมก็ได้ จะเล่นหัวผมบ้างก็ได้ อยากจะเอาเปรียบผมบ้างก็ได้ ผมไม่ว่าอะไร เพราะนั่นคือธรรมชาติของเด็ก ที่เราอาจไม่ต้องรีบร้อนสอนด้วยทฤษฎีสำเร็จรูปให้เขาเบื่อหน่ายเสียก่อน เริ่มด้วยเป็นเพื่อนเขาให้เขาสนิทใจ จริงใจ

“ยูโตะเปิดประตูเข้ามา เจอผมครั้งแรก เขาทักทายว่าไงรู้ไหม ‘โอ้โห มีเหนียงด้วย’ หลายคนบอกว่ามันกวน แต่เราก็รู้นิสัยของเขา แล้วพอเริ่มทำงานด้วยกันนานๆ เขาก็เริ่มซึมซับ เริ่มทำความเข้าใจ ค่อยๆ เรียนรู้ไป เด็กทุกคนพร้อมจะเติบโตอย่างเป็นธรรมชาติ มิใช่ด้วยกรอบอันแข็งกระด้าง”