โจ๋ยเริ่มต้นชีวิตการเป็นนักทำสารคดี ตั้งแต่ปี 2526 เขาต้องฝ่าฟันอุปสรรคมากมาย ถึงขั้นยอมเอาบ้านไปจำนอง เอารถไปจำนำ เพื่อให้ได้ทุนรอนก้อนหนึ่งมาสร้างสรรค์ในสิ่งที่ตัวเองฝัน

แต่ก่อนโจ๋ยทำงานในวงการหนังสือพิมพ์ โดยเริ่มจากการเป็น ‘เบ๊’ คือทำทุกอย่าง ตั้งแต่เดินเอกสาร พิสูจน์อักษร ชงกาแฟ ซื้อโอเลี้ยง โดยแทบไม่มีใครรู้ว่าเขาคือลูกชายของนักประพันธ์ระดับตำนาน ‘อิงอร’ เจ้าของเรื่อง ‘ดรรชนีนาง’

จากนั้นจึงขยับมาเป็นช่างภาพ นักข่าวการเมือง ก่อนเบนเข็มมาเป็นหัวหน้าข่าวบันเทิง แต่โจ๋ยเบื่อหน่ายชีวิตช่วงนั่นมากเนื่องจากมักถูกผู้ใหญ่ในสังกัดสั่งให้ไปรับเงินจากบริษัทสร้างหนัง เพื่อเขียนโปรโมต

โจ๋ยเคยบอกว่า นี่ไม่ใช่ข่าว แต่เป็นธุรกิจที่ไม่ออกใบเสร็จต่างหาก

ช่วงนั้นเองที่เขาได้รับการทาบทามจากช่อง 5 ให้มาทำรายการสารคดี ซึ่งเป็นเสมือนยาขมของรายการทีวีที่ไม่มีใครอยากเข้าไปยุ่งเกี่ยว

“ช่อง 5 เป็นหน่วยงานราชการที่มีเครื่องไม้เครื่องมือทุกอย่างพร้อมหมด แต่ว่าไม่มีใครทำสารคดี แม้แต่ฝ่ายรายการก็ยังไม่ทำ เพราะเขารู้ว่าขาดทุนตั้งแต่ยังไม่เริ่ม ทำแล้วจะไปขายใคร.. ตอนแรกที่เข้ามา ผมรับปากไว้แค่ 6 เดือน ทางสถานีก็ปล่อยเวลาให้ฟรีๆ ไม่เก็บตังค์ ให้เราลองของ ผมก็เอา คิดว่าน่าจะเป็นไปได้

“เพราะก่อนหน้านั้น ผมรู้จักกับเพื่อนพ่อคนหนึ่ง เขาทำสัมปทานรถไฟ แล้วก็มีรายการท่องเที่ยวกึ่งสารคดีที่ค่อนข้างจะเป็นจริงแต่ไม่ทั้งหมด หลายๆ อย่างถูกเมคขึ้นมา ผมดูแล้วไม่ชอบ ทำให้มีไอเดียว่า ถ้าวันหนึ่งเราทำสารคดีเอง เราอยากจะเป็นลูกตาแทนคนเพื่อเล่าเรื่องจริงที่คนอาจไม่รู้ แล้วตอนทำข่าว การใช้กล้องถ่ายงานแต่ละครั้ง ข้อห้ามเยอะ มุมที่แปลก หรือพิสดารต่างๆ เขาจะไม่ค่อยให้ออกอากาศแต่ผมอยากทำในสิ่งที่ผมอยากทำ ไม่ใช่ทำในสิ่งที่คนอื่นอยากให้ทำ”

แล้วชีวิตปีแรกของผู้ผลิตรายการน้องใหม่ก็สะบักสะบอมอย่างที่คาด

เพราะรายการ ‘หลากชีวิต’ ซึ่งนำเสนอเรื่องราวของสิ่งมีชีวิต ทั้งคน สัตว์และชุมชน ขาดทุนแหลกราญ ไม่มีรายได้เข้ามาเลย เงินทุกบาททุกสตางค์ที่สั่งสมมาถูกเทมาลงกับรายการเกือบหมด เวลานั้นถึงใจจะสู้ แต่โจ๋ยก็ยอมรับตามตรงว่า หากปีที่ 2 ยังเป็นแบบนี้ก็คงต้องเลิกรา

แต่อาจด้วยฟ้าลิขิต บวกกับความเป็นคนชอบลุย ชอบทำอะไรแหวกแนว ตะลุยลงพื้นที่ไปรู้จักกับนักทำลายใต้น้ำ ติดตามสืบ นาคะเสถียร ไปช่วยสัตว์ป่าหรือตามไปดู ทำให้รายการหลายชีวิตเริ่มถูกพูดถึงในวงกว้าง จนมีผู้ประกอบการใจกล้าเริ่มลงโฆษณาอย่างต่อเนื่อง

แต่จุดเปลี่ยนที่สำคัญสุด คงเป็นช่วงที่โจ๋ยบุกเข้ากัมพูชาไปตามติดชีวิตทหารเวียดนามระหว่างถอนกำลัง ทั้งที่เวลานั้นสงครามยังไม่จบ แถมความสัมพันธ์ระหว่างไทย-กัมพูชา-เวียดนามก็ไม่ค่อยดี

ส่งผลให้โจ๋ยได้รับเสียงชื่มชมอย่างสูง เรตติงติดลำดับท็อปของสถานี จนนำไปสู่การต่อยอดผลิตรายการที่ชื่อ ‘ส่องโลก’ เมื่อปี 2530

แม้วางตัวเองเป็นสารคดีท่องเที่ยว แต่ส่องโลกกลับแหวกขนบรายการยุคนั้น ด้วยพาไปสัมผัสเมืองไทยในมุมที่แปลกใหม่ หลายแห่งน้อยคนนักจะไปถึง และต่อให้ถึงก็ไม่มีใครนำเสนอเรื่องได้แบบเขา

โจ๋ยชักชวนผู้ชมขึ้นเขาไปดูชนเผ่าต่างๆ สัมผัสประเพณีแปลกๆ ที่หลายอย่างไม่เคยได้ยินมาก่อน ลงพื้นที่อุทยานทั่วประเทศสำรวจวิถีธรรมชาติ ตามติดกระทิงในห้วยขาแข้งจนถูกต่อรุมต่อยเกือบตาย

รวมทั้งเป็นทีมสารคดีแรกของโลกที่นำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับเหล็กไหล

“ครั้งแรกที่ออกอากาศ มีคนทักเหมือนกันว่ากล้ามากที่ทำชื่อรายการนี้ ถึงเวลาจริงๆ คุณกล้าที่จะออกไปส่องทั่วโลกและนำเอาเรื่องราวเหล่านั้นมาออกเหรอ แต่เมื่อทำตอนแรกออกไปฟีดแบคดีมาก..

“เหตุผลที่ทำให้รายการประสบความสำเร็จ เพราะสารคดีของผมมีกลิ่น มีความร้อนความหนาว มีสลัว มีเวลา มีเช้ามีเย็น มีนอนหลับ ถึงเวลาพักก็ต้องนอน คือมีความเป็นคน ผมจึงใช้คำว่า ‘สารคดีมีชีวิต’ คือจะมีความเป็นมนุษย์ออกมา..

“สำหรับผมการเขียนบทจะต้องใส่บรรยากาศเข้าไปเสมอ ไม่ใช่เสนอแต่ความสวยงามเท่านั้น เราต้องการให้ผู้ชมได้รับรู้ถึงสภาพที่แท้จริงของสถานที่ ตั้งแต่เริ่มออกเดินทาง จนถึงจุดหมาย เสมือนลงไปเหยียบย่ำในพื้นที่นั้นด้วยตัวเอง”

นอกจากนี้ โจ๋ยยังบุกบั่นข้ามไปยังดินแดนเพื่อนบ้านที่คนไทยยุคนั้นหวาดกลัว ทั้งพม่า ลาว เวียดนาม กัมพูชา

“ช่วงแรกๆ ไม่มีใครต้อนรับเราเลย หาว่าเป็นสายลับ ยิ่งรายการของเราออกอากาศทางช่องของทหาร ยิ่งทำให้ถูกมองว่าเป็นลูกน้องกองทัพบก..

“อย่างเมื่อก่อนผมเข้าบางประเทศได้ด้วยการลักลอบ กลับออกมาอีกทีก็โดนจับปรับ 500 บาท แถมยังถูกสันติบาลตามล่า หาว่าค้ายาบ้าง ส่งอาวุธให้กับกระเหรี่ยงบ้าง”

แต่ถึงใครจะเข้าใจผิด โจ๋ยก็ยังเดินทางข้ามแดนไม่หยุดถูกจับซ้ำแล้วซ้ำเล่าจนเจ้าหน้าที่จำหน้าได้ กลายเป็นความคุ้นเคย

ช่วงนั้นเองที่เขาเริ่มเปิดมิติใหม่ให้วงการสารคดีไทยด้วยการสำรวจเส้นทางหมายเลข 13 โฮจิมินห์โรด (ปากเซ-จำปาสัก-โฮจิมินห์)

“ตอนที่ผมเริ่มบุกสำรวจอินโดจีนใหม่ๆ เส้นทางหมายเลข 13 ใกล้บ้านเราที่สุด แล้วตอนนั้นมันหรือหวามาก เนื่องจากเราเอารถเข้าไปเอง ซึ่งเมื่อก่อนเป็นไปไม่ได้ เพราะเขายังรบกันอยู่ พอเลิกรบก็ให้ใช้พื้นที่ได้ไม่เกิน 40 กิโลเมตรจากชายแดน แต่อยู่ได้แค่คืนเดียวนะ

“ผมก็หากุศโลบายต่างๆ ตั้งแต่ง่ายๆ จนตอนหลังอาศัยวิธีการทูต อ้างเหตุผลต่างๆ จนตอนหลังโดนจับ เราก็เปลี่ยนสีรถกลับป้ายทะเบียนกัน ผมโดนจับถึงขั้นว่าตอนแรกจะปรับ 200,000 แต่ตอนหลังไม่เสียเพราะเขาจะเอาติดคุก”