คงไม่มีประโยชน์ใดๆ หากเด็กไทยไม่สามารถเข้าถึงหนังสือดีมีประโยชน์ได้

ในปี 2556 ครูชีวันจึงเริ่มโครงการสำคัญในชีวิตคือ ‘นิทานเดินทาง’ ด้วยการขนหนังสือหลายสิบเล่มขึ้นรถตู้เดินสายไปตามจังหวัดต่างๆ เพื่อนำไปมอบให้เด็กไทยทั่วประเทศ

เพราะสำหรับครูแล้ว นิทานมีความสำคัญต่อพัฒนาการของเด็กทุกคน แต่ที่ผ่านมายังมีเด็กจำนวนไม่น้อยที่เข้าไม่ถึงหนังสือ หรือบางครั้งแม้ผู้ปกครองจะให้ความสำคัญ แต่ก็พบอุปสรรคเรื่องการเลือกหนังสือดีที่เหมาะสมกับช่วงวัย และกระตุ้นให้เกิดจินตนาการ ครูจึงอยากให้โครงการนี้เป็นตัวจุดประกาย และสร้างองค์ความรู้เกี่ยวกับหนังสือ รวมทั้งยังเป็นเครื่องมือที่ดีในการสานสัมพันธ์ภายในครอบครัวด้วย

“หนังสือที่นำไปใช้มันมีแพตเทิร์นที่ดี เหมาะสำหรับที่พ่อแม่จะนำไปอ่าน แล้วเข้าไปสู่หูของลูก มันมีลำดับมีขั้นตอน ถูกออกแบบมาแล้วเพื่อกระตุ้นพัฒนาการเด็ก แต่ถึงอย่างนั้นเราก็อยากให้หนังสือเหล่านี้เป็นเหมือนสารตั้งต้นให้เขารักหนังสือก่อน ไม่ต้องถึงขั้นรักการอ่านหรอก เพราะเด็กบางคนไม่เคยจับหนังสือเลยด้วยซ้ำ เช่นเดียวกับผู้ใหญ่ เราก็อยากสร้างความรู้สึกว่า หนังสือนี่มันดีนะ อ่านไม่ยาก เพียงแต่เราอาจต้องอธิบายวิธีการใช้หนังสือให้เขาฟังด้วย”

สำหรับแรงบันดาลใจนี้ เกิดขึ้นตั้งแต่ครูชีวันยังเป็นนิสิตที่มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เขาเคยช่วย อาจารย์สมบูรณ์ ศิงฆมานันท์ ทำโครงการชื่อว่า ‘บรรณนิทัศน์เคลื่อนที่’ นำหนังสือเด็กใส่ตู้ไปมอบให้ครูในโรงเรียนต่างจังหวัด พร้อมกับลงไปทำกิจกรรมอ่านหนังสือให้เด็กฟังด้วย จึงฝันว่า ถ้าวันหนึ่งมีโอกาสก็อยากทำโครงการแบบนี้อีก

“ที่ผ่านมาเราต้องสร้างตัว ต้องส่งเสียลูกเรียน แต่ตอนหลังมีโอกาสได้ไปบรรยายตามพื้นที่ต่างๆ แล้วลูกเองก็เรียนใกล้จบ จึงคิดว่าคงได้เวลาแล้ว เลยตัดสินใจซื้อรถตู้เล็กๆ แล้วแกะเบาะออก ทำเป็นแผงหนังสือ ส่วนหนังสือ ก็ใช้ของที่สะสมนั่นแหละ เพราะปกติเวลาพิมพ์จะมีโควตาสำหรับนักเขียน 1 เปอร์เซ็นต์ พิมพ์ 3,000 เล่ม เขาก็ส่งมาให้เรา 30 เล่ม ส่วนที่เหลือเราก็ใช้โควตานักเขียนฝากซื้อลด  20 เปอร์เซ็นต์ เอาไปแจกครั้งละ 70-80 เล่ม”

ครูชีวันตั้งใจว่า จะเดินทางให้ได้เดือนละจังหวัด โดยจังหวัดแรกที่ทดลองคือ นครปฐม เนื่องจากเขาอาศัยอยู่ที่นั่น จากนั้นจึงมุ่งสู่ยโสธร เพราะเขาเป็นวิทยากรในโครงการ ‘ยโสธรเมืองแห่งการอ่าน’ อยู่นานหลายปี

ข้อดีของการทำกิจกรรมที่ยโสธรคือความต่อเนื่อง เพราะการจะปลูกฝังนิสัยรักการอ่านให้เกิดขึ้นในใจของเด็กๆ ต้องอาศัยความทุ่มเท แรงกาย แรงใจ และทุนทรัพย์ โดยบุคลากรหลักที่ครูชีวันทำงานด้วยคือ บรรดาเจ้าหน้าที่สาธารณสุข ซึ่งปกติมีหน้าที่ลงพื้นที่ไปทำความเข้าใจเรื่องการดูแลสุขภาพ และป้องกันโรคระบาดอยู่แล้ว

“เรื่องหนังสือก็เหมือนกลไกเสริมที่เข้ามาช่วยสื่อสารเรื่องสุขภาพ เพราะเราสามารถใส่ประเด็นต่างๆ ที่เด็กควรรู้เข้าไปได้ และพอมีอะไรเปลี่ยนแปลง เจ้าหน้าที่ก็จะช่วยบันทึกข้อมูลเก็บไว้ให้ ซึ่งกรณีที่น่าสนใจ เช่น เด็กที่พ่อแม่เป็นใบ้ หรือตาบอด ถามว่าเด็กพวกนี้จะเข้าถึงหนังสือได้อย่างไร เจ้าหน้าที่เขาก็ใช้วิธีเอาไปให้ญาติช่วยอ่าน หรือเด็กที่ติดมือถือ เพราะพ่อแม่ไม่มีเวลาให้ จนกลายเป็นคนมีอารมณ์ฉุนเฉียว ไม่พูดไม่จา ทางเจ้าหน้าที่ก็เอาหนังสือภาพไปอ่าน แล้วให้เด็กนั่งตัก แล้วก็ให้แม่มาดูด้วย พร้อมกับบอกเขาว่า อยากจะให้ลูกมีพัฒนาการดีขึ้น ต้องทำแบบนี้นะ ทดลองทำแค่อาทิตย์เดียว ปรากฏว่าพัฒนาการดีขึ้นเลย เริ่มยอมพูดคุยด้วย”