ปัญหาหนึ่งที่หมอเพียรสัมผัสมาตลอดคือ ความไม่เท่าเทียมกันระหว่างชายกับหญิง

กว่าหมอเพียรจะเป็นหมอได้สำเร็จ บอกเลยว่าไม่ใช่ง่าย ลองคิดดูในสมัย ร.5-6 เมืองไทยมีสตรีที่เป็นผู้นำกี่คน

อย่างหมอเพียร พอเรียนจบมัธยมก็หวังที่เรียนต่อโรงเรียนแพทย์ศิริราช แต่กลับถูกปฏิเสธ ด้วยเหตุผลง่ายๆ ว่าไม่เคยมีผู้หญิงเป็นแพทย์มาก่อน

(แพทย์หญิงคนแรกคือ คุณหญิงลิน ศรีวิสารวาจา (มากาเรต ลิน ซาเวียร์) จบแพทย์จากมหาวิทยาลัยลอนดอน)

หมอเพียรต้องเดินทางอ้อมไปเป็นครูอยู่ 2 ปี ก็มีโอกาสติดตามเจ้านายพระองค์หนึ่งไปฝรั่งเศส จึงมีโอกาสได้เรียนต่อแพทย์ที่มหาวิทยาลัยปารีส แต่ก็เรียนไปหยุดไป เพราะทุนทรัพย์ไม่เพียงพอ ต้องออกมาหางานทำบ้าง สอบชิงทุนบ้าง กัดฟันนานกว่า 5 ปี ถึงจะสำเร็จ จากนั้นก็หอบหิ้วใบปริญญากลับเมืองไทยทันที แม้จะมีตำแหน่งงานที่ฝรั่งเศสรออยู่ก็ตาม

เช่นเดียวกับปัญหาโสเภณีที่ส่วนใหญ่ยังมองว่า ผู้หญิงเป็นปัญหา ถึงขั้นจะตีทะเบียนกันเลยทีเดียว โดยไม่สนใจว่าพวกแมงดาคือต้นเหตุที่คอยตักตวงผลประโยชน์ความทุกข์ของคนอื่น และคอยขัดขวางไม่ให้พวกเธอเลิกอาชีพ

“แต่ที่ร้ายที่สุดก็คือ ตำรวจที่มีหน้าที่ปราบปราม กลับไปรู้เห็นเป็นใจกับพวกแมงดาเสียเอง ตำรวจอย่างนี้ก็ต้องปราบให้พันจากกรมตำรวจไปเหมือนกัน”

เพราะปัญหาที่หวังพึ่งรัฐไม่ได้นี่เอง ทำให้หมอเพียรก่อตั้งมูลนิธิสงเคราะห์สตรีบางจำพวก ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นมูลนิธิสุขภาพสังคม เพื่อทำหน้าที่สงเคราะห์สตรีที่หวังเลิกอาชีพโสเภณี จนได้ชื่อว่าเป็น ‘แม่พระของโสเภณี’

การลงมาช่วยเหลือหญิงค้ากามที่สังคมมองว่าต่ำช้า ทำให้ญาติพี่น้องรู้สึกอับอายและกดดันให้หมอเพียรเปลี่ยนนามสกุล สมเด็จย่าจึงพระราชทานนามสกุลให้ใหม่ว่า ‘เวชบุล’

การแก้ปัญหาโสเภณีเริ่มเห็นผลมากขึ้น ในยุคจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ที่มีการปราบปรามอย่างจริงจัง หมอเพียรคนนี่เองที่ช่วยบุกเบิกสถานสงเคราะห์ของรัฐที่เรียกว่า ‘บ้านตระการตา’ ทำหน้าที่ครบวงจร ตั้งแต่บำบัด ฟื้นฟู พัฒนาอาชีพ โดยกว่า 80% ของผู้ที่ผ่านบ้านนี้เลิกอาชีพโสเภณีเด็ดขาด หลายๆ คนก็ได้แต่งงานเป็นฝั่งเป็นฝา มีชีวิตครอบครัวที่อบอุ่น

ต่อมาในปี 2512 หมอเพียรยังกระโดดลงสนามการเมือง โดยมีบรรดาหมอนวด โสเภณี เป็นกองเชียร์ แต่น่าเสียดายที่การเมืองยุคนั้นยังไม่ยอมรับท่าน หมอเพียรก็เลยสอบตกไปตามระเบียบ ไม่เช่นนั้นเราอาจจะเห็นสภาพของสังคมไทยในเรื่องนี้ดีขึ้นกว่าปัจจุบัน